Ortognatik Cerrahi Nedir?
Ortognatik Cerrahi; ağız, çene ve yüz bölgesinde estetik ve fonksiyonel bozukluklara neden olan deformitelerin cerrahi yöntemlerle düzeltilmesini sağlayan cerrahi bir yöntemdir. Çeneler birbirleriyle veya dişler çenelerle uyumlu olmadığında ihtiyaç duyulabilen bir tekniktir. Bu tedavide Ortodontist ve Cerrah birlikte çalışırlar. Dişler ortodontik olarak düzeltilir ve sonrasında çeneler cerrahi olarak yeniden konumlandırılır. Bu işlemler, sadece yüz görünümünü geliştirmekle kalmayıp, ayrıca dişlerin birbiriyle uyumunu ve düzgün fonksiyon görmesini de sağlar. Bu şekilde hasta daha rahat çiğneyebilir ve konuşabilir. Başka bir deyimle hem estetik hem de fonksiyonel bir iyileşme sağlar.
Klasik olarak dişlerinin kapanışları ile ilgili sorunları olan hastalar, görünümlerindeki bozukluğu profillerindeki bozukluk nedeniyle fark edebilir. Üst ya da alt çene önde veya geridedir . Kimi zaman da karşıdan bakıldığında asimetrik bir görünüm söz konusudur. Diğer bazı hastalarda görünümde fark edilen bir şey olmasa da ısırma problemi gibi fonksiyonel sorunları vardır. Her iki durumda da dişler tam olarak uyuşmadığı için çiğneme ve beslenme sorunu ortaya çıkar.
Ortognatik cerrahi çenelerdeki bu sorunu düzeltmek amacıyla, etkilenmiş çenelerin uygun pozisyona getirilmesi için geliştirilmiştir. Vakanın şiddetine göre tek çene veya çift çene uygulanır.
Ortognatik Cerrahi Hangi Durumlarda Gereklidir?
- Alt çenenin önde, geride, sağ yan veya sol yanda olduğu durumlarda,
- Alt çenenin bir tarafının veya tümünün az gelişmiş olduğu vakalarda,
- Üst çenenin önde, geride, sağ yan veya sol yanda olduğu durumlarda,
- Üst çenede gelişim azlığında,
- Alt çene ve üst çenedeki dişlerin birbirine değmemesi ( open bite),
- Çene ucunun ileride ya da geride olması ve küçük veya büyük olması durumlarında,
- Elmacık kemiklerinin olması gerekenden büyük, küçük, önde veya geride olması durumunda,
- Kaza ve tümör nedeniyle çenelerin şekil ve yapısının bozulması,
- Alt çene ve üst çene arasındaki ilişkinin normal olmadığı durumlarda ısırım bozukluğu-maloklüzyon ortaya çıkar. Dişlerde ve iskelet yapısındaki bu sorunlar değişik ölçüde yüz estetiğine de yansımalar gösterir. Yani, burada sorun hem fonksiyonel hem de estetiktir.
Ortognatik Cerrahisi Öncesi Ortodonti (Tel Tedavisi)
Ortognatik cerrahi öncesinde dişlerin iyi bir şekilde dizilimini sağlamak ve dişleri olması gereken açılara getirmek için ortodontik hazırlık yapmak gerekir. Ortodontik tedavi çürük dişlerin ve dişetinin tedavisi ile başlar sonrasında teller takılır.
Ortodontik tedavi planlaması çok özellikli olduğu için, planlamanın; ameliyata hazırlığı bilen, bu konuda deneyimli ortodontistler tarafından yapılması ve tedavinin aralıklarla takip edilmesi çok önemlidir. İyi yapılmayan bir planlama ve kötü bir ortodontik tedavi önemli sorunlara yol açabilmektedir.
Bazen hastaların yeterince bilgilendirilmemesi, bazen de cerrahiye hazırlık deneyimi yeterli olmayan ortodontistler nedeniyle iskelet yani kemik düzeyinde ısırım bozukluğu olan hastaların dişleri sadece ortodontik tedavi ile düzeltilmeye çalışılmakta buda yetersiz-kötü sonuçlar doğurmaktadır.
Çoğunlukla dişler eski pozisyonlarına dönmekte diş kökleri aşırı zorlandığı için dişler sallanmakta, diş etleri çekilmekte, estetik olarakda yetersiz sonuç alınmakta ve benzer bir çok sıkıntı yaşanmaktadır.
Bu sorunları yaşamamak için deneyimli bir ortodontistle tedaviyi planlamak ve deneyimli bir plastik cerrahdan görüş almak gerekir. Yanlış başlanan ortodontik tedavinin çoğu zaman geri dönüşü mümkün olamamaktadır.
Ortognatik Cerrahi Nasıl Planlanır?
Eğer ki ortodontist sizin için Ortognatik cerrahiyi de uygun görürse bir takım planlamalar yapılması gerekecektir. Ortognatik cerrahi planlaması ile ilgili aşamalar aşağıdaki gibi olmalıdır.
- Çenenin Modellendirilmesi: Hastanın alt ve üst çenesinin ölçülerini alma esasına dayanan çenenin modellendirilmesi ortodontist tarafından sağlanır.
- Tanı ve Tedavi İçin Röntgen Çekimi: Ortognatik cerrahiye gerek olup olmadığının net olarak belirlenmesi işte bu aşamada belirlenir. Hastanın alt üst çene kemikleri ve eklemlerini net görmek amacıyla panoramik ve seflometrik gibi çeşitli röntgenler çekilir ve bunlar 3 boyutlu görüntüleme sistemlerinde analiz edilir.
- Tanı Sonrası Planlama: Hastadaki şikâyetin kaynağı tespit edildiğinde tedavi şekli de planlanır. Görüntüleme sistemlerinden yola çıkarak uygulanacak cerrahi işlem planlanır ve plastik cerrahlar ile de paylaşılır.
- Ortodontik Tedavi Hazırlığı: Ortognatik cerrahi öncesinde hastaya ortodontik tedavi uygulanması gerekebilir. Dişlerin gereken dizilime gelmesinden sonra çenesinin yeniden konumlandırılması için Ortognatik cerrahiye alınır. Çene kemiklerinin yeniden yapılandırıldığı Ortognatik cerrahide çene, doku dostu olan minik vida ve plakalar yardımıyla sabitlenerek işlem tamamlanır.
Ortognatik Cerrahi İşleminden Sonra Yüzde İz Kalıyor Mu?
Ortognatik ameliyatı yüzden yapılan bir ameliyat değildir. Ağız içinden yapılan bir ameliyat olduğu için, hastanın ameliyat sonrasında yüzünde hiçbir iz bulunmaz. Çenenin doğru konumlanması ve estetik olarak düzgün durması için gerçekleştirilen ameliyatların tümü ağız içinden gerçekleştirilmektedir. Bu sebeple, hastanın iz kalma konusunda endişesi olmamalıdır.
Ortognatik Cerrahisi Sonrasında Hastanın İyileşme Durumu Nedir?
Çene yapı bozukluğunun düzeltilmesi sonucunda, yeni alt çenenin üst çeneye kaynaşması için, lastik kullanılmaktadır. Lastikler yardımı ile kemikler birbirine uyumlu bir şekilde kaynaşacaktır. Ameliyat sonrası bakım özen istemektedir. Hekimin belirlediği süre içerinde, hasta lastik kullanacaktır. Lastik değişimlerini kişi kendisi de yapabilmektedir. Lastik kullanımı sürecinde hasta sadece sıvı gıdalar ile beslenebilmektedir. Düzenli doktor kontrolü ve ağız egzersizleri ile hasta kısa vadede iyileşme gösterecektir.
Doç. Dr. Utkan Kamil AKYOL
Diş Hekimi-Ağız, Diş ve Çene Cerrahisi Uzmanı