Lazer Destekli Diş Hekimliği Uygulamaları
Lazer in çeşitli kullanılan kristalin cinsine göre isim alarak değişmektedir. lazer cihazında kullanılan bu kristaller lazere sadece ismini vermekle kalmayıp lazerin dalga boyunu da belirlemektedirler.
Diş hekimliğinde ağırlıklı olarak kullanılan lazerler Sırası ile Nd YAG lazer , diode lazer. Erbium lazer, CO2 lazer ve KTP lazer olarak sıralanabilir. Kullanım alanları lazerin dalga boyuna göre değişmektedir.
Nd YAG lazerler
Diş hekimliğindeki en başarılı lazer Nd YAG lazerdir daha çok sterilizasyon amaçlı kullanılan bu lazer kanal tedavisi de kanal sterilizasyonunda yada diş eti tedavisini de kullanılmaktadır. İyileşmesi oldukça güç olan apseler inatçı enfeksiyonlar iyileşmeyen kanal tedavileri diş eti problemleri hep Nd YAG lazer sayesinde şifa bulmuştur.
NdYAG lazerin çalışma presibi: 1064 nm olan özel dalga boyu sayesinde diş hekimliğinde sıkça enfeksiyonlara sebep olan bakterilerin renkleri (kahverengi yada buna yakın renkler) tarafından emilmekte ancak diğer dokular tarafından emilimi olmamaktadır kısaca bu lazerin etki aralığı sadece bakteriler üzerine olmaktadır bu şekilde hızlı bir iyileşme etkisi görülebilmektedir. Bu lazerin etki mesafesi yaklaşık olarak 1 mm civarında olduğu için sadece diş ve içindeki dokulara etki etmekte ancak çevre dokulara hiç bir olumsuz etkisi bulunmamaktadır.
Bu lazerin en büyük dezavantajı oldukça yüksek olan maliyetidir. Bu sebepten her klinikte malesef bulunamamaktadır.
Diode lazer
Nd YAG Lazer ile benzer şekilde çalışmaktadır ancak bir lazer kristali yerine bir diode lambası barındırdıkları için maliyeti Nd YAG lazerle göre daha düşüktür bu sebepten diş kliniklerinde nisbeten daha yaygındırlar doku içinde 0.5 mm gibi Nd YAG lazerin yarısı kadar etki, mesafesi vardır diğer bir dezavantajı kullanım sırasında yüksek ısı açığa çıkardıkları için dokular da hasara sebep olabilir Kullanan hekim tarafından dikkatli kullanılmasında fayda vardır.
Erbium kristali barındırmaktadır daha çok acısız çürük temizlemede kullanılır Çürük diş dokusunun renginin lazer tarafından seçilmesinde dolayı Ablasyon denilen etkisi sayesinde çürük dokusunu uzaklaştırırken sağlam dokuya etkisi daha az aşıdırarak sadece çürük üzerinde etki gösterir.
Bununla beraber eski dolgu maddelerini sökerek kaldırma konusunda etkisisizdir yada dişe dolgunun tutunmasında yeterli şekli verememektedir. Yüksek derecede hasta konforu sağlar. Çalışma derinliği çok düşüktür
CO2 lazer
Daha çok cerrahi işlemlerde dokuyu kesmek amacı ile kullanılır. Ancak cerrah tarafından kullanılırken dikkatli kullanılmak durumundadır bu lazerin yaptığı kesilerin iyileşmesi oldukça yavaştır. Kesi yüzeyinde karbonizasyon denilen bir etkiye sahiptir. Uzman eller tarafından kullanılmalıdır.
KTP lazer
Aslen Nd YAG lazer olup kristalin önüne gelen bir filtre ile dalga boyu değiştirilmiştir. Etki mekanizması Nd YAG ile hemen hemen aynıdır Uygulamada en önemli farkı implant çevresinde uygulamazken özel bir beyazlatma yeteneği vardır . KTP lazer ile yeşil ışık kullanılarak yapılan beyazlatmalar Mavi ışıklı halojen beyazlatmaya göre çok daha etkilidir.
Bu dalga boyu böbrek hastalarında ya da prostatta da kullanım yeri bulmuştur.
Lazer Uygulamasının Avantajları ve Kullanım Alanları
- Yeni nesil diş lazeri ile dişe ve diğer dokulara temas etmeden çalışmak mümkündür. Bu sayede ısı titreşim ve sürtünmeye bağlı ağrı oluşmayacağı için dişi uyuşturmaya gerek kalmayabilmektedir. Lazer ışını, cihazın ucundan çıkan suyla birleşerek (hidrokinetik enerji) dokuya iletilir.
- Implant tedavi uygulamalarında, üst yapının (sabit diş) yapılabilmesi için gerekli olan cerrahi uygulama (diş etinin açılarak implantın ortaya çıkarılması) lazerle daha da basitleşmekte ve zaman kazanılmaktadır.
- Lazer kullanılan bölgelerde % 100 dezenfeksiyon ve sterilizasyon sağlandığı için tekrar enfeksiyon oluşması ve çürük başlaması riskleri ortadan kalkmaktadır.
- Lazer ile yapılan cerrahi uygulamalarda, işlem esnasında neredeyse hiç kanama olmamaktadır. Her cerrahi uygulama sonrasında ortaya çıkabilecek komplikasyon, şişme ve rahatsızlık olasılıkları azalmakta ve daha hızlı bir iyileşme sağlanmaktadır.
- Lazerli diş beyazlatma işlemlerinde çok kısa sürede daha iyi sonuç almak mümkündür.
- Dişetlerinde genetik olarak aşırı derecede mor renklenme (hiperpigmentasyon) bulunan hastalarda 3 veya 4 seansta lazer ile soyma (peeling) yapılarak, bu sorun ortadan kaldırılabilmektedir.
- Yumuşak doku ve dişetindeki yaraların tedavisinde de kullanılır. Ağız içinde oluşan fibromalar (dokulardaki zararsız patalojik büyümeler) lazer ile ortadan kaldırılabilir.
- Estetik diş hekimliği uygulamalarından porselen lamineler, empress kuronlar ve procera kuronlar yapıştırılmadan önce diş yüzeyine lazerle aşındırma yapılabilmekte ve bu işlem kronların düşme riskini azaltmaktadır.
Lazer Kullanılan Bölgede Dezenfeksiyon Ve Sterilizasyon Sağlanmaktadır
Gücü ayarlanabilen lazer ışınının çürük dokuyu seçici davranması az madde kaybıyla tedavinin tamamlanmasını sağlar. (Dişten sadece çürük bölgeyi kaldırır.)
Lazer ile yapılan cerrahi uygulamalarda, işlem esnasında neredeyse hiç kanama olmamaktadır. Her cerrahi uygulama sonrasında ortaya çıkabilecek komplikasyon, şişme ve rahatsızlık olasılıkları azalmakta ve daha hızlı bir iyileşme sağlanmaktadır.
Lazerli “Diş Beyazlatma” İşlemlerinde Çok Kısa Sürede Daha İyi Sonuç Almak Mümkündür
Kanal tedavisinde, apikalinde lezyon olan dişlerde kök kanalı dezenfeksiyonunda başarılıdır.
Diş etlerinde genetik olarak aşırı derecede mor renklenme (hiperpigmentasyon)bulunan hastalarda 3 veya 4 seansta lazer ile soyma (peeling) yapılarak bu sorun ortadan kaldırılabilmektedir.
Lazer uygulamaları ile, halk arasında lazerli dolgu diye bilinen ve bir ışık kaynağı ile sertleştirilen kompozit dolgu uygulamaları birbiriyle karıştırılmamalıdır.
Lazer Destekli implant Uygulamaları
Dolgu Yapımında Kavite Preparasyonunda Lazer Kullanımı
Kavite açma anlamında sert doku çalışması şimdiki olanaklarla en efektif olarak Er:YAG lazer ve TEA-CO2 lazeri ile yapılabilmektedir. Termomekanik etki ile küçük parçacıkların dokudan uzaklaştırılması materyalin tüm olarak
buharlaştırılmasına göre daha avantajlı olduğu belirlenmiştir. Selektif olarak çürük temizlenmesi: Lazer enerjisi ile dişe ait tüm dokularda (mine,dentin,sement) bulunan diş çürükleri temizlenebilir. Dişe temas edilmediği için hastada ağrı oluşmaz ve anesteziye gerek kalmaz. Ayrıca lazer enerjisinin özelliğinden dolayı steril bir ortam yaratılır ve daha sonra oluşabilecek çürükler önlenmiş olur. Sağlam olan sert diş dokusunda göre, çürük dokuda daha az enerji ile çalışılabilmektedir. Böylece gücü ayarlı lazer sistemi ile sağlam dokularda bir değişiklik yaratmadan sadece çürük dokuy temizlemek mümkündür.
Dentin Pürüzlendirilmesinde Lazer Kullanımı
Excimer lazer ve Er:YAG lazer ile yapılan işlemlerde, dentin yüzeyinin raster elektron mikroskobu görüntülerine göre, fosforik asit ile yapılan etching’e eşdeğer yüzey pürüzlülüğü sağlandığı görülmektedir. Bu iki lazerdede makroskobik olarak beliren matlaşmış renk farklılığı, istenilen sonuca ulaşıldığının göstergesi olmaktadır.
Kemik Dokusunda Lazer Kullanımı
Zor anatomik koşulların bulunduğu kafatası tabanı, omurga cerrahisi, parmak cerrahisi, iç kulak kemik operasyonlarında 2.94 nm dalga boylu Er:YAG lazer ve 9.6 nm dalga boylu kısa pulsasyonlu CO2 lazer kullanılmaktadır. Oral cerrahide mutlak endikasyonu gerektiren bir durum yoktur. Antikoagülan etki nedeni ile hemofili hastalarında çene cerrahisinde endikasyon düşünülebilir.
Periodontoloji (Dişeti Hastalıkları)’De Lazer Kullanımı
Gingivektomi – Gingivoplasti
Diş eti estetiğinin sağlanmasında lazer ile yapılan dişeti boyu ayarlamalarının çok daha güzel sonuçlar getirdiği bir gerçektir. Lazer ile anestezisiz olarak dişetinin kesilmesinin, şekillendirmesinin ardından kanamanın durması ve doku iyileşmesini beklemeye gerek kalmadan diğer işlemlere geçilebilir.
Diş Yüzeyi Temizliği
Anestezisiz olarak lazer ile yapılan derin dişeti temizliğinin ardından dişeti cepleri çok hızlı iyileşmektedir.
Pigmentasyon Tedavisi
Dişetlerinde pigment artmasına bağlı olarak oluşan hiperpigmentasyonlar pratik yöntemlerde anestezi altında bistüri ile peeling yapılarak tedavi edilir. Lazer ile yapılan pigmentasyon tedavilerinde anesteziye gerek kalmaz ve hasta işlem sonrası hiçbir rahatsızlık duymadan yaşantısında devam edebilir.
Lazerin periodontal cep içinde kullanımı henüz uygun teknik geliştirilmediğinden istenilen düzeyde değildir. Işığın sağlam periodontal liflere zarar vermesini önlemek için kök yüzeyine dik olarak uygulanması gerekir. Küçük alanda bu şekilde çalışacak fleksibl aplikatörlerin adaptasyonu henüz pratikte kullanılacak düzeyde değildir.
Yumuşak Doku Cerrahisinde Lazer Kullanımı
Nd:YAG lazer iyi bir termokoagülasyon sağlar ve 1-4 mm derinliğe kadar etkili olduğundan yüzeysel girişimlerde kullanılır. Şiddetli kanamalarda koagülasyona yardımcı olarak önemli avantaj sağlamaktadır. Yumuşak dokuda her bakımdan etkili kesi işlemi için CO2 lazer en uygun seçimdir. Postoperatif iyileşme ve fonksiyonun problem olabileceği dil kök, ağız tabanı, dudak köşesi gibi bölgelerde büyük avantaj sağlamaktadır. Epitelizasyon 2-3 haftada tamamlanmakta, operasyon sırasında dikkati çeken bir kanama olmamakta, postoperatif ağrı ve ödem minimal düzeyde olmaktadır. Prekanseröz lezyonların eksizyonu, hemanjiyom, lenfanjiyom, papillom, fibrom gibi benign tümöral kitlelerin uzaklaştırılması, preprotetik cerrahide protez fibroplazilerinin uzaklaştırılması, vestibül sulcus derinleştirilmesi, frenektomi, estetik amaçlı pigmentasyonların yok edilmesinde çok başarılı şekilde kullanılabilmektedir.
Çürük Erken Tanısında Lazer Kullanılması
Argon lazer ışığının dişe gönderilmesi ile oluşan floresan ışığının spektometreye yönlendirilip foto alıcılara kaydeden bilgisayarlarla çalışmalar yapılmaktadır. Sistem henüz muayenehane pratiğine uygun değildir.
Endodonti (Kanal Tedavisi)’Nde Lazer Kullanımı
Lazer enerjisi, endodontik tanıda, vital pulpa tedavilerinde, kanal tedavisinde ve endodontik cerrahide çeşitli şekillerde kullanılmaktadır.
Endodontik Tedavide Lazerin Endikasyonları:
- Pürülan pulpitis veya pulpa nekrozu olan dişlerde
- Pulpa gangreni olan dişlerde
- Periapikal lezyonlu dişlerde
- Lateral kanalları olan devital dişlerde
- Enflamasyon ya da travma nedeniyle apeksin rezorbe olduğu olgularda
- En az üç ay endodontik tedavide başarısız olunan olgularda
Doç. Dr. Utkan Kamil AKYOL
Diş Hekimi-Ağız, Diş ve Çene Cerrahisi Uzmanı