Ağız-yüz ağrılarını meydana getiren hastalıkları kapsamına alır. Genel olarak iki ana grup altında toplanır. Kassal rahatsızlıklar ve sadece çene ekleminden kaynaklanan rahatsızlıklardır. Çene eklemi rahatsızlığı belirtileri kulağın ön bölgesinde, çene eklemi, yüz ve boyun kaslarında, şakaklarda olan ağrılar olarak gösterilir.
Ağrılar aniden veya yavaş yavaş oluşabilir. Zamanla çok şiddetli olabilecek ağrılar nevraljik ağrılar gibi olabilmektedir. Ağrı, belirtilerin dışında çene ekleminden gelen değişik sesler, çene kilitlenmesi, alt çenenin tek tarafa doğru kayarak açılması ve çiğneme fonksiyonunda meydana gelen zorluklar da sıklıkla görülür. Kaslarla ilgili olan ağrı ve diğer rahatsızlıklar genellikle çenenin fazla çalışmasından doğan yorgunluktan doğmakta olup baş-boyun bölgelerinde ağrılara neden olabilmekte ve baş ağrısı şekline dönüşebilmektedir.
Çene eklemi ile ilgili ağrılar genellikle çene eklemi içerisindeki sert ve yumuşak dokuların değişikliğinden kaynaklanır. Çene ekleminin kapsülünde veya içini kaplayan dokunun irritasyonundan, diskin eklem yuvasının içinde yer değiştirmesinden ve çene eklemi sert dokusunun (kemiğin) dejenerasyonundan ileri gelmektedir.
Belirtileri Nelerdir?
- Diş sıkma ve diş gıcırdatma ve buna bağlı olarak çene bölgesinde veya yanaklarda hissedilen ağrılar,
- Çene ekleminden kulak, boyun, dişler, hatta burun ve göze doğru yayılan basınç ve ağrılar,
- Kulak çınlaması, baş dönmesi ve halsizlik gibi şikayetler,
- Çene hareketlerinde yetersizlik (çeneyi tam olarak açamama, ağız açılırken çenede patlama, gıcırdama, takılma, tek tarafa doğru kayarak açılması olması),
- Esneme ve/veya yemek yeme sırasında ağzın ağrılı ve güç açılması,
- Sürekli ya da zaman zaman dişlerin kapanmasında farklılıklar olması Yüzde ağrı ve yorgunluk hissi, şişlik,
Çene Eklemi Ve Çiğneme Kaslarında Hissedilen Ağrıların Başlıca Sebepleri Nelerdir?
- Diş eksikliklerine bağlı düzenli çiğneme fonksiyonun olmaması
- Gece diş sıkma (Bruksizm)
- Travma
- Çiğneme kaslarında oluşan spazm
- Çene eklemi düzensizlikleri (çene ekleminin çeşitli nedenlerle olması gerekenden fazla önde veya geride konumlanması)
- Fibromiyalji ve Eklem Romatizması gibi sistemik otoimmun hastalıklar
- Trigeminal nevralji adı verilen çene yüz bölgesinde anlık elektrik çarpması şeklinde hissedilen nörolojik hastalıklar
- Stres
Bu Ağrıların Tedavi Aşamaları Ve Yöntemleri Nelerdir?
Her hastalıkta olduğu gibi çene yüz bölgesindeki ağrı şikayetiyle başvuran hastaların öncelikle çok iyi dinlenerek, şikayetinin iyi anlaşılması, ardından klinik ve radyolojik olarak değerlendirilerek, doğru teşhis konulması ve ağrı kaynağının doğru saptanması çok önemlidir. Bu amaçla ilk muayeneden sonra, uygun görünen görüntüleme yöntemleriyle hastalarımız değerlendirilir. Panoromik film, Çene Tomografisi, Çene Eklemi MR’ ı (Magnetik Rezonans Görüntüleme Yöntemi) en sık kullanılan görüntüleme yöntemleridir. Gerekli görüldüğü taktirde laboratuvar tetkikleri de istenebilmektedir. Ağrı kaynağı tespit edildikten sonra uygun tedavi aşamalarına geçilir.
1-Diş eksikliği olan hastalarda, eksik dişlerin implant veya köprü sistemleriyle tamamlanması, hem kaybedilmiş çiğneme fonksiyonlarını giderecek hem de estetik açıdan hastamıza moral verecek ve diş eksikliğine bağlı kronik psikolojik düzensizlikleri ortadan kaldıracaktır.
2-Gece diş sıkma (Bruksizm) problemiyle çene kaslarında şiddetli ağrı oluşan ve ağız açma güçlüğü çeken hastalarımıza gece uyumadan önce takacakları, üst çenelerine özel olarak üretilen şeffaf gece plakları, diş sıkmayı engellemese bile sıkmaya bağlı olarak çene kaslarına iletilen kronik travmayı bloke edecek ve güne ağrısız başlamalarına yardımcı olacaktır. Ayrıca sadece gece değil gün içinde istemsiz diş sıkan hastalarımıza çene kasları içine uygulanan botulinum toksin (botox) uygulamaları ile sıkma şiddeti azalacak ve daha konforlu bir gün geçirmelerine yardımcı olacaktır. Gece diş sıkan hastalarımızın mekonoterapi adı verilen çene kaslarına nemli sıcak uygulamaları ve çene egzersiz hareketleri de tavsiye edilen tedavi yaklaşımları arasındadır. İhtiyaç duyulduğunda hekim tarafından reçete edilen kas gevşetici ve antienflamatuar ağrı kesici ilaçlar da kas ağrılarının tedavi yöntemlerindendir. Bu sayede çene kaslarındaki spazmlar ve neden olduğu ağrılar engellenebilir.
3-Çene eklemi düzensizliklerinde MR görüntüleme yöntemi kullanılarak çene eklemindeki, eklem diskindeki veya ligamentlerindeki düzensizlikler net olarak izlenerek gerekli medikal veya operasyonel yaklaşımlar uygulanabilmektedir. Ayrıca çenemizi açıp kapadığımızda kliking denilen çene ekleminin içinde bulunan eklem sıvısının azalmasıyla oluşan rahatsız edici ses duyulması çoğunlukla sağlık için büyük bir tehdit oluşturmamakla birlikte ilerlemiş vakalarda eklem içine kayganlaştırıcı eklem sıvısı enjeksiyonu ile bu tür sorunlar giderilebilmektedir.
4-Fibromiyalji, eklem romatizması gibi otoimmün hastalıklar veya trigeminal nevralji gibi nörolojik hastalıklarda ilgili bölümün uzmanı ve çene cerrahisi uzmanı iletişim halinde bulunarak hastalarımıza belirleyecekleri ortak tedavi yöntemleri hakkında bilgi vereceklerdir.
5-Stres günümüzde hayatımızın her alanında sağlığı etkileyen önemli bir risk faktörü olarak karşımıza çıkmaktadır. Çene yüz bölgesindeki ağrıların önemli bir bölümünden stres ve psikolojik düzensizlikler sorumludur. Stresin mümkün olduğunca hayatımızdan çıkartılması, çene yüz bölgesindeki hissedilen ağrıların azalmasını sağlayacaktır.
Doç. Dr. Utkan Kamil AKYOL
Diş Hekimi-Ağız, Diş ve Çene Cerrahisi Uzmanı