Çene Kistleri
İçinde içi sıvı veya yarı sıvı materyal bulunan, dışı epitel denilen yumuşak doku ile çevrili patolojik boşluklara kist denir. Bulundukları bölgede genişleyerek büyüyen kistlerin büyüme hızları yavaş seyreder. Kistler, insan vücudunun her tarafında oluşsa da, en çok çenede görülür.
Çene kistleri oldukça sinsi bir hastalıktır ve ilk aşamada belirgin semptomlar göstermez. Bu sebeple de birçok kişi hastalığın ilerleyen boyutlarında doktora başvurur. Ancak geç kalınmış teşhislerde çene kemiklerinde ciddi boyutlarda tahribatlar gözlemlenir.
Çene kistleri erken dönemlerde belirti vermediği ve ağrı yaratmadığı için çok uzun yıllar fark edilmez; dolayısıyla çene kistleri için ameliyat şarttır. Zamanında müdahale edilmeyen çene kistleri; yüz bölgesinde şişlik, iltihaplanma, çene kemiğinde deformasyon, iyi ya da kötü huylu tümör oluşumu gibi ciddi sorunlara neden olabilir.
Çene Tümörleri
Çene tümörleri ağızda oluşan bazen iyi bazen de kötü huylu olan tümör oluşumlardır. Genellikle oluşma nedenleri diş gelişiminde oluşan aksaklıkla beraber oluşmasıdır. En çok görülen oluşma nedeni budur.
Çene tümörünün cerrahi olarak çıkartılması gerekmektedir. Bu işlem tümörün büyüklüğüne göre lokal veya genel anestezi altında gerçekleştirilebilir.
Çene tümörünün iyi huylu mu yoksa kötü huylu mu olduğunu anlamanın yolu patolojik incelemelerden geçer. Mikroskopik incelemeler de olarak adlandırılan bu işlemler sonrasında ancak hastanın tedavi şekli belli olur.
- Diş kökündeki problemler ve apikal (kök ucu) rezeksiyon
- Diş kaynaklı kistler
- Diş kaynaklı olmayan kistler
- Ameloblastoma
- Malign tümörler-oral kanser
- Ossifying fibrom
- Diğer patolojiler
Çene Kistleri ve Tümörlerin Belirtileri
• Daha önce de belirtildiği gibi; bu kistler başlangıçta çok da fazla belirti vermezler. Ancak geç kalınmış teşhislerde çene kemiklerine çok büyük zararlar verebilmektedir. Çene kemiğinde güçsüzleşme, kemik erimesi ve iltihaplı dişeti ve kemik oluşabilir. Hatta bazı kistlerin kemik kanserine de dönüşebilme olasılığı vardır.
• Yüz bölgesinde ağrısız gelişen şişlikler ve alt dudakta oluşabilecek uyuşukluklar olabilmektedir. Bu durum kist veya tümörün sinire baskı yaptığının belirtisi olabilir.
Çene kistleri ve tümörlerinin çene kemiği ya da yumuşak doku tedavisinde ilaçlar bazen sonuç vermemektedir. Bu yüzden ilerlemiş kist ve tümörlerde ameliyat işlemi gerçekleştirilebilir. Kistler bir bütün olarak dışarıya alınır ve torbası ile birlikte çıkarılır. Kist ameliyatı çok detaylı planlanıp uygulanarak, çene siniri, çevre çene kemiği, dişler ve dişeti de korunması gerekir. Kistler sıklıkla çenede belirti vermediği için sıklıkla tesadüfen teşhis edildiğinden, diş ve çene kontrolünün düzenli aralıklarla yaptırılması gerekir.
Kist ve Tümör Tedavi Edilmezi İse Ne Olur?
Kistler tedavi edilmediği zamanlarda büyük yan etkiler görülebilir. Yüz bölgesinde oluşacak olan şişlikler, iltihap akıntıları, yüz dokusu sertleşmeleri, çene kemiği kırıklığı ya da dudaklarda uyuşukluklar, çene yüz bölgesinde asimetri ve estetik olmayan görüntü, kemik kanserleri, kemik erimeleri ve dişeti şişliği veya çekilmeleri gibi birçok soruna yol açabilir. İlerleme durumunda ise tümör-kanser oluşumuna kadar gidebilmektedir. Bazı durumlarda vücudun başka yerinde veya organlarında görülen kanserler, ikincil olarak çene kemiğine atabilir (çene metastazı). O nedenle çene kemiğinin ve dişlerinin muayenesi sürekli belirli aralıklarla yapılmalıdır.
Tedavi için yapılan ameliyatlardan sonra dikkat edilmesi gereken birçok husus olmaktadır. Her durumda olduğu gibi ameliyat işlemlerinden sonra da ağız hijyeninin sağlanması gerekir. Ameliyat sonrasında yumuşak veya sıvı gıdalarla beslenmek gerekebilir. Ameliyat bölgelerini zorlayacak olan hareketlerden kaçınmak gerekmektedir. Bunların dışında da kontrollerin kesinlikle aksatılmaması gerekir. Çene kistleri çeşitli tedavi yöntemleriyle alındıktan sonra, çene kemiğinin eridiği yerin, yapay kemiklerle desteklenmesi veya kemik nakliyle güçlendirilmesi gerekebilir.
Doç. Dr. Utkan Kamil AKYOL
Diş Hekimi-Ağız, Diş ve Çene Cerrahisi Uzmanı